Het Haagse Grauzone Festival is vanaf 2013 uitgegroeid tot een subcultuurfestival van internationale allure. Van donderdag tot en met zondag komen mensen van over de hele wereld naar het festival om zich onder te dompelen in donkergrijze muziek en kunst. Zowel het programma als het publiek is meer divers geworden in de loop der jaren. Make A Fuzz is van vrijdag tot en met zondag aanwezig om verslag te doen. We sluiten af met de zondag, traditioneel de meest relaxte dag van Grauzone qua drukte. Toch wordt de zondagsrust danig verstoord door onder andere dissonante gitaargeluiden en opzwepende technoklanken.
Het bovenste balkon van de Grote Zaal van Paard is, in tegenstelling tot voorgaande Grauzonedagen, leeg wanneer Crows het podium betreedt. Blijkbaar hecht een deel van het publiek waarde aan de zondagsrust, die het Engelse viertal bruut komt verstoren. De dissonante punkakkoorden van gitarist Steve Goddard zitten vol explosieve energie, en frontman James Fox spuugt zijn teksten letterlijk de microfoon in. Op zich geen wereldschokkende nieuwe postpunkformule, maar het is de onderkoeldheid waarmee de band de muziek brengt die het zo goed maakt. Het livegeluid is werkelijk keihard, maar er blijft de hele tijd genoeg onderhuidse spanning over om van het optreden een vroeg hoogtepunt van de zondag te maken. De band maakt muziek om de muziek, en niet muziek om maar postpunk te maken. Crows blijft op die manier handig weg van clichéformules die momenteel de postpunkscene domineren.
Midden in de spotlight van de Kleine Zaal van Paard staat de Britse Anika, die haar zang ondersteunt met fragiele gitaarmelodieën. Ze wil de titel van een nummer aan het publiek uitleggen, maar het doorruisende geluid van een gitaareffectpedaal is voor haar al te veel om overheen te praten. Ze wordt live ondersteund door een drummer, maar door haar treffende gitaarspel en een super afgesteld geluid blijft de kwetsbare sfeer behouden. In die sfeer weet ze het publiek te krijgen én te houden door prachtige, hoge zang. Meer dan wellicht bij haarzelf doordringt of wat ze wil laten merken, weet ze in het publiek een gevoelige snaar te raken. Knap gedaan.
Door naar Adult. Over de grote invloed van woonplaats Detroit in hun muziek bestaat geen discussie. Multi-instrumentalist Adam Lee Miller speelt live donderende elektronische drumpatronen in, waarna zijn toevoeging van allerlei audio-effecten het optreden in een gestoorde koortsdroom verandert. Hierbij is de angstaanjagende zang van Nicola Kuperus essentieel, om Detroit-techno in spookhuistechno te veranderen. Bringing the graveyard to the raveyard dus, waarbij de zaal in een ravehal verandert. De muziek wordt steeds sneller en intenser naarmate het optreden vordert, waardoor het voor het overgrote deel van het publiek moeilijk is om te blijven stilstaan.
Op de mainstage wordt nog eenmaal synthwave geserveerd, met de Canadezen van TR/ST. Blijkbaar is het voor velen een feest van herkenning of ontdekking, want de prettig in het gehoor liggende composities weten het publiek in vervoering te brengen. De sleutelrol is weggelegd voor Robert Alfons, die een flinke dosis queer-energie aan het enthousiaste publiek geeft. Hij wordt daarbij geholpen door triomfantelijke doch spaarzame synthesizer- en drumpartijen. Zijn zangkunsten liggen hierbij minder op de voorgrond, maar waarom ook moeilijk doen? Het liveoptreden draait vooral om de zegevierende drift. Voor de fans betekent het ongebreideld feest.
Door naar het Berlijnse Errorr (openingsfoto en foto hierboven). Deze opkomende band doet niet aan crowd pleasing. Populaire muzikale gewoontes maken plaats voor onnavolgbare explosies van gitaardissonanten, vreemde songcomposities en quasiverveelde zang. Errorr zoekt de grenzen van het elektrische gitaargeluid op. De band wisselt genadeloos af tussen pakkende riffs en onnavolgbare passages. Het resultaat is sinistere, nachtelijke rockmuziek. Zoals bijvoorbeeld het Rotterdamse Spasmodique dat ook zo goed kan. Dit is muziek voor liefhebbers, maar bovenal ongelooflijk intens. Hoewel de nummers genoeg energie hebben om een grimmige moshpit aan te zwengelen, blijft de reactie vanuit het publiek helaas ietwat lauwtjes.
Ook in het Paardcafé komt de avond langzaam ten einde, met op het podium een Australisch gezelschap. Dat komt uit het land met misschien wel de meest veelbelovende punk- en garagerockscene van de laatste tijd. Negative Gears speelt een eigen versie van punk, met synthesizeraccenten. Af en toe worden de toetsen iets te lang ingedrukt, en echt enthousiast contact met het publiek blijft achterwege. De oren van de geluidsman werken vast minder goed na een weekend Grauzonelawaai. Want de zang, met vet Australisch accent, is slecht te horen. Wat het optreden overeind houdt, is het domweg blijven spelen van dezelfde groovende basloopjes en het strakke drumwerk. Dit is een optreden dat meer publieksrespons had verdiend.
Negative Gears is de laatste band die we zien op de zondag. Een dag waarop af en toe de festivalmoeheid toeslaat, maar waarop ook nog gewoon een afterparty plaatsvindt in de Grey Space. Vrijdag en zaterdag was er zelfs tot 5 uur ’s ochtends een programma: voor sommigen was het weekend een ware marathon. Het is duidelijk dat Grauzone een festival is waarop je kunt doen, zien en zijn wat of wie je wilt. Het gevarieerde programma biedt prima mogelijkheden tot kruisbestuiving tussen muziekstijlen en subculturen.
De ingezette lijn van een meer gevarieerde programmering leidt er wel toe dat sommige bands ietwat buiten de boot vallen qua klik met het festivalpubliek. Een gemene deler in het publiek is wel vooral de afwezigheid van extreem dronken dagjesmensen, zoals die op andere festivals vaak wel te vinden zijn. Grauzone is voor muziekliefhebbers, maar de afgeladen zalen en af en toe lange rijen bewijzen wel dat er genoeg animo voor is. Waarbij het nieuwsgierige publiek uit alle delen van de wereld komt, en het contact met nieuwe mensen makkelijk gaat. En het is niet de jeugd of de oude garde die hier de dienst uitmaakt, zowel programma als publiek is een mengelmoes van allerlei leeftijden. Zo blijft het contact tussen oude en jonge generaties in stand. Volgend jaar weer!
Beeld door Grauzonefotografen Niels Vinck (Adult), Michel Mees (Crows, Anika, TR/ST), Tineke Klamer (beide foto’s Errorr en onderste sfeerfoto).