Beeld: Jan Rijk
Imagineren
Tijdens de Olympische Spelen in Parijs sprak voetbalcoach Louis van Gaal het hockeyteam toe en gaf hen het advies hun sportmomenten en successen te visualiseren. Imaginatie speelt ook een belangrijke rol in kunst, literatuur, wetenschap en muziek.
Zeggingskracht zonder woorden
Met meeslepende en krachtige instrumentale composities doet Explosions in the Sky een beroep op het verbeeldingsvermogen van het Paradisopubliek. Het geluid van de Amerikaanse postrockband, opgericht in 1999, kent een intense dynamiek, opbouwend naar apocalyptische hoogtepunten, om vervolgens terug te keren naar emotioneel doordrenkte melodieën.
De vijf heren – gitaristen Mark Smith en Munaf Rayani, bassist Michael James, drummer Christopher Hrasky en een vijfde tourlid, Jay Demko – spelen met de ogen gesloten. Er is geen spektakel, geen enorme lichtshow, geen grapjes en geen vuurwerk (excusez le mot) op het podium. Juist door de tekstloze songs wordt het publiek uitgenodigd om zich naar binnen te keren. Liefdevol ‘dwingt’ de band de mensen de muziek te verbeelden, te voelen, tot inzichten te komen en in een bepaalde stemming te geraken. Imagineren.
Opening
Bij opkomst spreekt Munaf Rayani toch een klein welkomstwoordje uit en refereert nog even aan het Amstel Festival op 8 december 2001 in de kleine radiostudio Amstel aan het Rembrandtplein. De eerste keer dat de band buiten zijn landsgrenzen speelde. Een aantal bezoekers van het relaxed gevulde Paradiso laat weten daarbij aanwezig te zijn geweest.
Adem
Vanaf de eerste noot van ‘First Breath after Coma’ is er voor het publiek juist géén moment meer om op adem te komen. De band laat nergens een pauze of stilte vallen; de nummers worden door soundscapes aan elkaar verbonden. De decrescendi, crescendi, het snelle tempo, de hartverscheurende gitaren en de langzame, peinzende stukken van het openingsnummer (van het album The Earth Is Not a Cold Dead Place uit 2003) laten de bezoekers ruimte voor hun eigen interpretaties van het stuk.
Het is bijna jammer (of juist heel goed) dat we die gedachten en beelden niet kunnen vangen. Was het een gevoel van ‘ontwaken’?
Het prachtige pianospel bij het derde nummer ‘Loved Ones’ kan ontroeren. Een nummer over geliefden, van het album over de dood (END uit 2023), is van een verwoestende schoonheid. Het publiek is stil en de nok van de voormalige kerk is gevuld met gevoelens, gedachten en beelden van mensen die er misschien wel niet meer zijn?
Explosions in the Sky (EITS) lijkt de energie van het publiek te waarderen en zet met ‘Yasmin the Light’ – van het album Those Who Tell the Truth Shall Die, Those Who Tell the Truth Shall Live Forever uit 2001 – het derde nummer in. De meanderende muziek en de mijmeringen van het publiek worden bruusk onderbroken door de exploderende drums en cimbalen van Hrasky. Na de explosies twinkelen de gitaren en lijken de drums een militaire mars in te zetten. Zet deze ‘mars’ de gedachten, meningen en gevoelens over de vreselijke oorlogen die gaande zijn hiermee aan?
Verbinding
De verbinding die ontstaat tussen band en publiek is haast tastbaar. Hier en daar vloeit een traantje en wordt er hoop en troost gewenst. Dat weet de band ook, en met ‘Your Hand in Mine’ (van The Earth Is Not a Cold Dead Place uit 2003) geven ze precies dát. Het begint met een enkele gitaar, en gedurende het nummer komen de twee extra gitaren en drums erbij. Een harmoniserende compositie die ook voor de film Friday Night Lights werd gebruikt, waarin het thema hoop werd onderstreept. Zouden vreemden, beide betoverd door EITS, in Paradiso elkaar even een hand hebben willen geven?
De band eindigt na zeventig minuten met het negende nummer, ‘The Only Moment Were Alone’, van hetzelfde album als waarmee de set werd geopend. Met iets vrolijkere crescendo’s en een woest, abrupt einde laat EITS, gevolgd door een klein dankwoordje van Munaf Rayani, het publiek los. Sprakeloos.
EITS gaf met passie een geweldig optreden in een expressieve taal die voor iedereen verstaanbaar is, maar waarvan de interpretaties verschillen. Geen voetbalcoach nodig die hen dat moet uitleggen. Muziek verbindt mensen; iedereen kan het ervaren, waardoor het een taal is die barrières en verschillen tussen mensen kan doorbreken.
