Foto’s: Jan Rijk
De bezoekers van het Burgerweeshuis bestaan uit een mix van oude en jeugdige punkers, avonturiers en alles daartussenin. Sommigen kennen de band inmiddels al bijna vijf decennia, maar wie denkt enige sleetsheid te horen, komt bedrogen uit. The Ex klinkt anno 2025 even fel, onvoorspelbaar en geëngageerd als in de begindagen. Opgericht in 1979, in de Amsterdamse kraakscene, groeit de groep uit van pure punkband tot een muzikaal collectief dat even schatplichtig is aan freejazz, Afrikaanse ritmes, minimalistische noise en spoken word, als aan punk of rock.
Roots en het antwoord
Lena Hessels [foto’s hierboven] opent de avond. Als dochter van Terrie – oprichter van The Ex – en van beeldend kunstenares en violiste Emma Fischer, groeit zij op in een wereld waar kunst, wereldmuziek en alternatieve rock de basis vormen. Haar stijl is zowel een echo van haar roots als een eigenzinnig antwoord erop. Als tiener valt Lena voor de popmuziek van Taylor Swift, en sindsdien is ze vastberaden haar eigen geluid te vinden. Vanaf haar zeventiende brengt ze eigen muziek uit, en is ze te zien op podia door het hele land en daarbuiten. Haar geluid, dat zij zelf megapop noemt, doet denken aan een mix van Lily Allen en Dua Lipa, met invloeden uit de jaren nul en jarentachtigsynthpop.
Tijdens haar optreden met nummers van haar komende ep TAXI als ‘Dance’, ‘The Car’, ‘New Coat’ en ‘Not Enough’ zingt, vlindert en danst ze over het hele podium. Haar speelse lach en muzikale genen zijn onmiskenbaar, net als de vrijzinnigheid waarmee ze haar eigen pad kiest. Voor sommige diehardfans van The Ex is dat even wennen. Hetgeen Lena met een glimlach weet te adresseren: “Ik zie een paar mensen ongemakkelijk lachen. What the fuck, dacht je naar een gitaarbandje te komen kijken?”
Muzikale anarchie
Na een korte ombouw is het de beurt aan The Ex [overige foto’s]. De set opent meteen met ‘Beat Beat Drums’, de krachtige opener van het nieuwste album If Your Mirror Breaks. De gitaar van Terrie Hessels giert, krast en stampt, wanneer hij met een drumvel op de snaren én op een dichtbij staande fotograaf zijn hoofd slaat. Dit terwijl Arnold de Boer – sinds 2009 de zanger en ook gitarist van de band – zijn teksten ritmisch over het publiek uitstort. Het nummer is dansbaar in de eigen staccato logica, met een beat die onder de huid kruipt. ‘Monday Song’ is een opzwepend stuk met percussieve gitaarritmes en een vocale cadans.
De ritmesectie, met Andy Moor op bas en Katherina Bornefeld op drums, houdt alles strak, maar nooit voorspelbaar. Bornefelds drumstijl is beheerst, maar met een onderdrukte woede die af en toe openbarst in explosieve fills. The Ex is live een paradox: gecontroleerde chaos. Ze spelen alsof alles ter plekke ontstaat, maar het samenspel is feilloos. Terries gitaarspel blijft een hoofdstuk apart: geen melodieën in traditionele zin maar gebroken klanken, ritmische patronen en feedback die even muzikaal als destructief zijn. Hij duwt en trekt aan de nummers alsof hij ze uit elkaar wil laten vallen, en dan weer net op tijd bij elkaar houdt.
Intens en oprecht
De communicatie gebeurt zonder veel woorden maar via blikken, gebaren en bovenal: geluid. ’The Evidence’ is een trage, dreigende track die ontrolt als een zwaarmoedige processie. ‘Spider and Fly’ krijgt een bezwerende live-uitvoering, waarin de spanning zindert tot de laatste noot. Elk nummer voelt als een statement, als een poging om de wereld te ontleden in ritme, ruis en razernij. ‘Circuit Breaker’ en vooral ‘The Wheel’ geven het publiek wat meer rust. Die laatste – met zang van Bornefeld – verrast vanwege de warme, folky ondertoon. De gitaarpartijen zorgen voor een rauw randje, maar daaronder ontvouwt zich een melodieuze, gelaagde opbouw die de track diepgang geeft: “New life force unfolds for those who flow, with the song of their souls.”
Geen nostalgie
Na ‘Great!’ hebben ze alle nummers van het nieuwste album integraal gespeeld en gaat de band, onder luid applaus, af. Om tot twee keer toe terug te keren met ouder materiaal: ‘Soon All Cities’ en ‘The Heart Conductor’ van het album 27 Passports, dat net zo urgent klinkt als in 2018. Maar de nadruk ligt duidelijk op het nieuwe materiaal. The Ex is geen band die wil teren op het verleden. Ze kijken vooruit, zij het met gebalde vuisten en een open geest. Een band die dwars blijft denken, genregrenzen negeert en nog altijd optreedt alsof er iets op het spel staat. Tussen het publiek ‘zien’ we de vorig jaar overleden Steve Albini, aan wie dit nieuwste album is opgedragen, instemmend knikken.
