Foto’s: André Schröder
Roadburn is twee dagen onderweg en de motto’s ‘Redefining Heaviness’ en ‘Underground Futurism’ zullen vandaag echt inhoud krijgen. Een breed palet aan bands die de grenzen van het genre en het publiek verkennen en tegelijkertijd de diversiteit vieren. Van een paneldiscussie over queer zijn in deze scene, Ierse folk, via middeleeuwse melodieën en noise naar snoeiharde deathmetal. Allemaal op één dag. Dat kan alleen maar op Roadburn.
De dag begint met een paneldiscussie onder leiding van Kim Hoorweg, met als onderwerp ‘Heavy Music’s Healing Power’ en ‘Queerness in Metal’. Hoorweg stond als VULVA zelf al eens op Roadburn en leverde in 2018 met Untouchable een juweel van een jazzalbum af. Dat album ging al over persoonlijke moeilijkheden en hoe daarmee om te gaan. Heel toepasselijk dus dat deze grensverleggende muzikant vandaag de discussie leidt. Aangeschoven zijn Leah Levinson van Agriculture, Harry Bailey en George Milner van Death Goals en Coley Gilson en Maria Stocke van Ragana. Kim leidt het gesprek aan de hand van een aantal persoonlijke vragen richting het centrale thema. Het gaat onder andere over de rol van een ‘queer band’ in het metalveld. Word je bijvoorbeeld als ‘inclusiviteitsexcuus’ gebruikt of word je gewoon gezien als een coole band die uit heel diverse muzikanten bestaat? Die vraag is voor alle deelnemers heel persoonlijk. Het is niet makkelijk geweest om als queer persoon te komen waar ze nu zijn.
Wat blijkt is dat harde muziek die je samen in diversiteit maakt en vervolgens samen met een publiek beleeft, je een vorm van verbondenheid doet voelen die helend werkt. Daarbij gaat het ook over representatie en rolmodellen. Je komt erachter dat er meer mensen zijn die worstelen met de issues waar je in het dagelijks leven vaak weinig mee kunt. Via muziek kun je je kwaad maken over deze dingen en merken dat je medestanders hebt. Harde muziek verbindt dus wel degelijk ook op inhoud en niet alleen op de hardheid. Dat verklaart misschien ook het grote aantal activistische bands op Roadburn. Maria van Ragana, die hun eigen muziek omschrijft als “anti-fascist black metal” verwoordt het mooi als ze zegt: “We ‘celebrate’ our sadness and anger on stage by expressing ourselves in music. The audience gets a chance to relate to that and as a result we feel seen and acknowledged. That unity has a healing effect on all of us.” Aan dit soort zijprogrammering zie je dat Roadburn echt een volwassen festival is geworden. Met daarnaast gelukkig nog genoeg DIY-mentaliteit om het niet ‘gelikt’ te laten zijn.
Het eerste concert van de zaterdag is dat van Annelies Monseré in de Next. Zij begint het optreden met middeleeuwse klanken. Er wordt consciëntieus gemusiceerd met twee keyboards, een harmonium, een bas en een dwarsfluit. De muziek voelt sacraal aan en biedt relatief weinig variatie anders dan dat de bandleden regelmatig van plaats wisselen. Het is een intiem concert. Aan de muziek ligt het zeker niet, maar de spanningsboog is te lang om al het publiek geboeid te houden en halverwege het optreden verlaat een groot deel van het publiek de zaal. Waarschijnlijk op zoek naar iets meer dynamiek. We begeven ons naar het sfeervolle festivalterrein aan de Spoorzone, waar de foodtrucks en terrassen staan en waar de fabriekshallen de merchandisemarkt en de zalen herbergen.
De dynamiek die gezocht wordt blijkt er zeker te zijn bij het concert van Agriculture in The Terminal. De transformatie van het zorgvuldig formulerende panellid naar bassist van Agricuture is bizar. Agriculture speelt naar eigen zeggen ‘ecstatic black metal’, maar het is ook niet ver van trash en het volume tijdens dit optreden is enorm. Een rustige intro komt zo nu en dan voor, maar al snel barst de band dan weer los in een zee van geluid met daaroverheen de schreeuwende zang van Leah Levinson. Agriculture gebruikt harmonieuze gitaarmelodielijnen over een noise- en metaltapijt en legt een aanstekelijk enthousiasme in het spel. Hoewel in het panel al genoemd werd dat de meeste muzikanten gek worden van de almaar nieuwe genreaanduidingen, maakt het aanstekelijke enthousiasme van Agriculture deze muziek wel begrijpelijk als ecstatic black metal. Ze maken hun Europese debuut hier op Roadburn en laten een overweldigende indruk achter.
Van daaruit is het een kleine stap naar het tweede deel van UBOA, de ‘Artist in Residence’ dit jaar. Vandaag is het na ‘Meltdown’ de beurt aan het tweede deel van het drieluik: ‘Shutdown’. In dit deel gebruikt UBOA meer tekst, zang en gesproken woord en speelt ze samen met een tweede muzikant. Het gaat naar eigen zeggen over hoe ze op het nippertje haar suïcidale neigingen overleefd heeft. Het wordt een set die het logische vervolg is op de heftigere ‘Meltdown’ van donderdag. Nog steeds spat de woede en het onbegrip van het podium en wordt er veel geschreeuwd, maar in deze set krachtiger. Zondag wordt Roadburn afgesloten met het derde deel: ‘Calm Down’. Die rust is UBOA van harte gegund.
Even wippen we kort binnen bij Richard Dawson, een van de singer-songwriters in het programma, maar zelfs de singer-songwriter voldoet hier niet aan het standaard plaatje. Hij zingt met falsetto stem en een distorted elektrische gitaar heel persoonlijke folksongs. Maar altijd met een onverwachte twist. Dit is dus ook typisch Roadburn.
De volgende band, Lankum, sluit hier wel op aan en is eigenlijk in essentie gewoon een traditionele Ierse folkgroep. Maar dan met moderne invloeden en een interesse in de zwaardere kant. Ze worden wel gezien als de opvolgers van The Pogues. Deze groep van multi-instrumentalisten rond de gebroeders Ian en Daragh Lynch bespeelt traditionele Ierse instrumenten als de ‘uilleann pipe’ en de ‘penny whistle’, naast de meer gebruikelijke gitaar, viool en harmonium. Een extra rol is weggelegd voor de drums die de muziek de zwaarte geven. Van omineuze donderslagen tot oorlogsdrumritmes. Ze tonen zich vereerd met hun eerste optreden ooit op een metalfestival en verwelkomen het publiek met zeer positief bedoeld “Hello, all you weird people of Roadburn!” Het metalpubliek blijkt een gedisciplineerd publiek dat oprecht geniet van deze in lange geschiedenis gewortelde muziek. De belangstelling voor oude tradities is daarmee ook een kenmerk van Roadburn.
De voorlaatste band is Ragana uit Olympia, Washington, die vanochtend ook in het panel zaten. Ook deze twee muzikanten zijn op het podium het tegenovergestelde van de correct formulerende panelleden. Hoewel ze maar met z’n tweeën zijn, weten ze het geluid van een complete band te creëren door volume en de inzet van extra elektronica en dat doen ze overtuigend. Per nummer wisselen ze van instrument. In de basis zijn dat de elektrische gitaar en de drums, waarbij de gitaar ook de baslijnen meepakt. De nummers die ze spelen wisselen van stemming, van zeer ingetogen tot keiharde black metal en daarbij ligt het activistische altijd dicht aan de oppervlakte. Vrijwel altijd begint het met een ingetogen intro, om vervolgens de boodschap van een nummer luidkeels te vertolken. Deze groep die ‘anti-fascist black metal’ zegt te spelen, heeft duidelijk een missie. Dat die missie resoneert bij het publiek blijkt uit de en masse meebewegende hoofden.
De afsluiter van de zaterdag is wat we van Roadburn verwacht hadden: de progressive deathmetal van Blood Incantation [openingsfoto en foto hierboven]. Bij de soundcheck blijkt al dat het volume op 15 zal gaan en dat hier wel sprake gaat zijn van ‘serious riffing’. De gitaristen laten al duidelijk zien wat ze kunnen en het publiek is klaar voor deze veteranen uit Denver. Op vrijdag hebben ze hun meer experimentele set Timewave Zero gespeeld. Wat vandaag volgt is een overzicht van hun back catalogue met duizelingwekkende ritmes, duistere én experimentele riffs, die de band met enthousiasme en heftig headbangend over het publiek uitstort. Dit is wat je óók verwacht bij Roadburn, deze samengebalde energie, gecombineerd met een grote beheersing van instrumenten. Plotselinge stiltes, onverwachte tempowisselingen en harmonieuze gitaren. Ook deze veteranen maken hun debuut dit jaar op Roadburn en laten het publiek bij dit tweede optreden met prettig tuitende oren achter.