Roadburn bestaat dit jaar 25 jaar en dat is te merken. Met de motto’s ‘Redefining Heaviness’ en ‘Underground Futurism’ is het festival een begrip in heel de wereld. Je merkt het al als je van het station richting festival loopt. Om je heen hoor je mensen verwachtingsvol overleggen in talen uit alle windstreken. Diverse artiesten maken dit jaar ook speciaal voor Roadburn de oversteek vanuit andere continenten. Het festival is een feest van diversiteit met als gemene deler de donkere kanten van het leven en hoe daarmee om te gaan. Iets wat iedereen, zowel in publiek als op het podium, op zijn/haar/diens eigen wijze vormgeeft. Dat is Roadburn geworden na 25 jaar: van 6 naar bijna 100 optredens, verdeeld over 4 dagen en 6 podia. Op deze eerste dag zien we The Infinity Ring, Wiegedood, Arms and Sleepers, UBOA, Inter Arma, White Ward en de headliner in de grote zaal, Chelsea Wolfe.
De dag begint met The Infinity Ring op de Next Stage, een fijne intieme zaal, waarbij ook het balkon nog dichtbij genoeg is om de muzikanten goed te kunnen zien. The Infinity Ring maakt voor Roadburn voor het eerst de oversteek vanuit Massachusetts, om het album Nemesis and Nativity te spelen. De band speelt vrijwel de hele set in hetzelfde trage tempo, over een tapijt van akkoorden en combineert deze drone-elementen met folk. Daarvoor hebben ze zelfs een vaste violiste in de gelederen. Het contrast tussen de donkere onderlaag en het lichtere vioolgeluid, gecombineerd met de zwart-witte visuals, maken dit optreden tot een soundtrack bij een mooi duister sprookjesboek.
Hierna staat er in de grote zaal ook een soundtrack op het programma. Wiegedood geeft daar een heel bijzonder optreden. Het is pas de tweede keer dat ze dit live doen, na de première op het Gents Filmfestival. Ditmaal niet de harde black metal die we gewend zijn van deze band, maar een echte soundtrack. Ze spelen live het geluid bij een in zwart-wit gedraaide Japanse horrorfilm uit 1926: A Page of Madness. De band opent sfeervol met zachte intrigerende drumritmes, aangevuld met elektronica en in- en uitfadende gitaren. Even verderop komt er zelfs nog een vibrafoon bij. Het geluid is prachtig en er wordt goed gemusiceerd voor de soundtrack bij deze ‘stomme film’ die ondertussen op de achtergrond groot in beeld te zien is. En bij dat beeld zit eigenlijk precies het probleem van dit optreden. Als je de hele achtergrond van de film en het vooruitstrevende ervan in die tijd niet kent, wordt het gewoon een beetje een saaie film. Voor cinefielen misschien wel razend interessant en het is prachtige muziek om thuis in de huiskamer te draaien, maar iets minder geschikt om live te ervaren.
Op zoek naar wat meer dynamiek gaan we naar Arms and Sleepers, de sinds 2006 actieve, eclectische electronics-act uit Massachusetts. Arms and Sleepers laat de muziek begeleiden door zelfgeproduceerde visuals. Ook daar is dus sprake van een soundtrack bij beelden, maar dan een waar de muziek overduidelijk de boventoon voert en de beelden dat ondersteunen. Het is elektronische muziek maar dan wel heel energiek en met beukende zware drums als basis. Mirza Ramic, de motor van de band, beweegt achter zijn elektronicatafel heftig mee op de maat van de muziek. Dat geeft een mooi contrast met de meer verstilde zangeres die de toetsen bespeelt. Het geheel werkt heel aanstekelijk en brengt de zaal nog voor de avond begint al lekker in beweging.
In de Spoorzone, waarin zich onder andere The Engine Room bevindt, weet ‘Artist in Residence’ UBOA de bezoekers vervolgens behoorlijk hardhandig wakker te schudden uit de ‘soundtrack mood’. UBOA is de artiestennaam van de Australische Xandra Metcalfe. Zij speelt het eerste deel van een drieluik over haar relatie met depressie, autisme en ADHD. Ze neemt het publiek mee door de drie fasen van het omgaan met depressie, van wanhoop via coping en catharsis naar verlossing en vanavond staat ‘Meltdown’ op het programma. Dat is fase één en dat wordt al snel duidelijk. Al voor het optreden laat UBOA de geluidsman diverse malen weten dat het harder moet. Zo hard als het kan en als het optreden begint, worden de aanwezigen ondergedompeld in een bad van keiharde noise, waaroverheen UBOA haar kreten van wanhoop en woede schreeuwt. Dit is eigenlijk meer een art performance dan een muziekoptreden, maar indruk maakt het zeker. Vooral wanneer ze na het stilvallen van het geluid nog een aantal malen onversterkt de zaal in schreeuwt.
De volgende band is Inter Arma uit Richmond, Virginia. Zij spelen vanavond hun laatste album New Heaven integraal op Roadburn. Ze grijpen direct alle aandacht met de intrigerende opening: een uit dissonante noten opgebouwde introriff die overgaat in een duizelingwekkend ritme met daaroverheen de krachtige grunt van zanger Mike Paparo, die daarbij gevaarlijk de zaal in kijkt. Het optreden beslaat een ‘mix ‘n match’ van stijlen, versneden en opnieuw verpakt, waarbij zelfs twingitaarsolo’s te horen zijn boven op de doomy metalbasis. Opvallend is het veelvuldige gebruik van de theremin die prachtig integreert. Zelfs een deel ‘pianoballade’ wordt niet geschuwd. Toch is het zeker geen optimisme wat deze mannen uit Richmond verkopen met New Heaven, maar eerder een bloedeerlijke, realistische kijk op de wereld om hen heen. Hoe je in die wereld overeind blijft en hoe ze dat in muziek vertalen maakt indruk op deze eerste dag.
In de hal ernaast staat de Oekraïense band White Ward. Hun komst naar Roadburn is al meerdere malen gedwarsboomd door de oorlog en ook deze keer speelt die oorlog een rol. De zanger verontschuldigt zich voor het ontbreken van het vijfde lid van de band die in militaire dienst is gegaan. “Niet aan het front, dus jullie hoeven je geen zorgen te maken”, verzekert hij het publiek. Dat is natuurlijk buitengewoon ironisch in de situatie waarin Europa, en in het bijzonder Oekraïne, zich op dit moment bevindt. White Ward is een verhalende, misschien wel literaire band te noemen. Blackmetaljazz met doordachte tekstuele en muzikale opbouw in de nummers. Hun muziek zelf is een eclectische mix van metal en harde rockgenres en schakelt continu tussen intensiteit en kalmte. Daarbij worden bijvoorbeeld ook trompet of saxofoon ingezet. Als je bij één band het verdriet, de boosheid en die agressie die elkaar in de muziek afwisselen in het moment kunt voelen, is het bij deze Oekraïeners. Hun optreden wordt door de intensiteit en eerlijkheid waarmee gespeeld wordt, zeer warm onthaald door het Roadburnpubliek.
Als laatste staat de officieel gepubliceerde headliner van de eerste dag op het programma in de grote zaal van 013: Chelsea Wolfe. Een echte headliner. Bij dit optreden is over alles nagedacht, zoals we ook gewend zijn van haar platen. De vormgeving, de combinatie van muziek en tekst, de belichting en de sfeer die wordt opgeroepen per nummer. Het podium is het hele optreden gevuld met rook, waardoor ook de belichting een grote rol speelt. Soms is alleen een silhouet zichtbaar, dan weer wordt ze fel uitgelicht. Ondanks de spaarzame bandopstelling met gitaar, keyboards en drums weet ze het enorme podium makkelijk te vullen en de zaal mee te nemen. Het optreden is afwisselend; elk nummer heeft z’n eigen sfeer. Ook de stem van Chelsea past zich aan per nummer. Soms doet het denken aan Beth Gibbons van Portishead, dan weer aan Tori Amos die helemaal ‘heavy’ gaat. Een waardige afsluiter van deze eerste dag.
Roadburn is een festival waar de diversiteit op allerlei manieren gevierd wordt en niet alléén in de muziek. Dat maakt het uniek en onderstreept het steeds groeiende belang van het festival, zowel in Nederland als daarbuiten.