Het Koninklijk Concertgebouw is een van de meest beroemde concertzalen ter wereld met een ongeëvenaarde akoestiek, architectuur en interieur. Tijdens een van zijn spaarzame praatjes refereert componist/pianist Nils Frahm aan het Concertgebouw als “very posh” en, zo vertelt hij, voelt het voor hem als een kerk van een soort waar hij juist wel graag wil zijn.
Niet alleen het gebouw is imposant, maar ook de opstelling van Frahms instrumentarium met onder meer een piano, vleugel, modulaire synthesizers en een hele reeks vintage keyboards, versterkers, pedalen en een prachtig uitgelichte glasharmonica. Voor heel veel bezoekers aanleiding om, voorafgaand aan het concert, al tientallen foto’s te maken.
De glasharmonica is ook het eerste instrument dat hij, met vilten handschoenen, ‘onder handen’ neemt. Het geluid ontstaat door met de vingers over de randen van de glazen schalen te strijken die ronddraaien in een bak water. Ook Mozart vond dit geluid zo interessant dat hij er muziek voor schreef. Speels spettert de jonge Duitse multi-instrumentalist wat water de uitverkochte zaal in om vervolgens de esoterische, ambientachtige geluiden uit het instrument te strijken en ‘Harmonium in the Well’ te spelen.
Voor het tweede stuk vraagt hij het publiek dierengeluiden te maken die hij opneemt om vervolgens in zijn spel te verweven. Met een knipoog vraagt hij de bezoekers niet van die ‘ordinaire’ apen- en hondengeluiden te maken; ze moeten meer denken aan insecten en slangen. Vervolgens neemt hij de zaal mee op een spannende safari in ‘Music for Animals’ waarbij hij alle registers opentrekt en zich snel en behendig tussen zijn instrumentarium beweegt.
Nils Frahm weet zijn set goed af te wisselen en het wordt een intens concert; minimalistisch, opzwepend en prikkelend tegelijkertijd. De zaal van het Concertgebouw lijkt zich te vullen met zijn atmosferische muziek en de gedachten en gevoelens van de bezoekers.
Na de aankondiging van zijn laatste nummer ‘Hammers’ komt hij met de disclaimer dat het natuurlijk niet het laatste nummer zal zijn maar dat hij even weggaat en daarna hoopt terug te komen met een glas champagne om nog een toegift te spelen. Zo geschiede.
Met ‘Says’ stapelt Frahm prachtige arpeggio synthlijnen die langzaamaan in intensiteit toenemen om bij het laatste nummer bij zijn piano te blijven. Zelfs eronder. Voor het slotstuk ‘Toilet Brushes – More’ kruipt hij lenig onder zijn piano en bespeelt de snaren met een toiletborstel om zo een kloppend, donker geluid te creëren waarna zijn vingers de toetsen weer beroeren.
Een mooie afsluiter die de muzikant elk concert lijkt te spelen. De vraag is een beetje: voor wie? Voor de eerste adepten is het natuurlijk geweldig, net als de glasharmonica en de publieksparticipatie die geloopt wordt. Voor de gevorderde fans en concertbezoekers kan het toch een beetje gaan aanvoelen als een ‘kunstje’.
Tijdens Amsterdam Dance Event 2022 speelde de componist/pianist, ook in het Concertgebouw, een legendarisch concert met wat meer uptempo nummers en een beat die letterlijk het stof uit het oude gebouw deed opwaaien. Vorig jaar gaf Nils Frahm twee concerten in Nederland (TivoliVredenburg in Utrecht en het Muziekgebouw Eindhoven), concerten met – net als dit optreden – een vergelijkbare set, opstelling, watergespetter en zelfs identieke praatjes.
Dit keer waren de verwachtingen wat hoger gespannen. De man had immers net een nieuwe plaat uit, Day, waarbij hij teruggrijpt naar het intieme en rustige pianowerk en dat deed een ander concert verwachten. Zijn oeuvre kent zoveel meer waaruit geput kan worden en wellicht kan hij bij een volgend bezoek aan het Concertgebouw eens gebruikmaken van het legendarische Maarschalkerweerdorgel.
Beeld: Uit het archief van Jan Rijk, eerste twee foto’s van 14 september 2023 in het Muziekgebouw en de onderste foto van 10 mei 2023 in TivoliVredenburg