Op tafel ligt een exemplaar van het blad Heaven. Naast glazen water staan er koppen koffie. Martin Bulloch en Stuart Braithwaite, drummer en gitarist van Mogwai, genieten op een Amsterdams terras van de zon. Elk half uur schuift er een volgende journalist aan. Voor het album Every Country’s Sun werkte Mogwai voor de derde keer samen met producer Dave Fridmann. De Schotse groep trok naar Amerika om in de studio van Fridmann aan de plaat te werken. Als laatste schuift Make A Fuzz aan bij de twee Schotten. De middag is halverwege en er is veel tijd om te praten. Een gesprek over het maken van een album en heel veel randzaken.
Every Country’s Sun integraal op Primavera
Braithwaite: “Op 2 juni van dit jaar hebben we in Barcelona de plaat integraal op het podium gespeeld. Dat zijn wat dure woorden voor het experiment om Every Country’s Sun volledig en in de afgesproken volgorde live te spelen. Het idee kwam van de organisatoren van het festival Primavera. Voor ons was het vooral een nerveuze bedoening. Normaal speelt Mogwai nieuwe tracks in een bestaande setlist. Op die manier ontwikkelen studioliedjes zich tot songs voor op een podium. Een setlist verschilt altijd van de volgorde van het album. Aanvankelijk wilden we niet in zee gaan met dit idee, maar we bedachten dat het wel eens een interessant uur muziek zou kunnen opleveren.”
Bulloch: “Optreden als headliner op een festival is voor de groep een tamelijk nieuw gegeven. We weten dat we groter zijn dan Arab Strap (lachend), maar een festivaldag afsluiten is ook geen dagelijkse kost. We maakten in Barcelona wat fouten, maar het ging alleszins redelijk. Geen idee wat we hadden verwacht – in ieder geval meer fouten. Duidelijk is dat de volgorde van de nummers op het album leest als een goede setlist. De plaat zelf voelt nu nog meer als een concert. We hebben kunnen laten zien wat we met de nummers van de plaat kunnen.”
Braithwaite vult aan: “Natuurlijk hebben we wat fouten gemaakt. We weten in ieder geval dat de volgorde van de nummers werkt. Het concert duurde iets langer dan de studioversie, maar dat is logisch. Applaus van het publiek en het af en toe stemmen van instrumenten nemen tijd.”
Braithwaite gaapt. De vraag naar vermoeidheid levert een grote glimlach op. “Ja, nogal moe. We praten al dagen en dan is er het reizen. We praten deze week acht uur per dag met mensen. Tussendoor zijn er treinstations of vliegvelden. Het is een lange week. Het is als het hebben van een baan, maar maak je geen zorgen: het is een erg leuke baan.”
Bulloch: “We hebben tot begin deze week met niemand over de plaat gesproken. En dan begint vanaf maandagmorgen iedereen over de plaat. Dat is vreemd.”
De weg naar het negende studioalbum
Stuart Braithwaite en Dominic Aitchison ontmoeten elkaar in Glasgow in april 1991. Vier jaren later vormen ze met Martin Bulloch de groep Mogwai. Na wat optredens sluit John Cummings aan. Debuut Young Team verschijnt in 1997. Vlak voor de opnames van Come On Die Young (1999) sluit gitarist Barry Burns aan. Mogwai speelt postrock, waarbij de nummers in veel gevallen instrumentaal zijn. De songs zijn uitgesponnen en in elk nummer passen tempowisselingen. De groep speelt ook in elk nummer met het volume. Mogwai is schetterend hard en fluisterend zacht. Every Country’s Sun is het negende studioalbum van de groep.
Braithwaite: “Postrock is een label waar wij niets mee hebben.”
Bulloch, glimlachend: “Wij denken in labels als ‘goed’ en ‘avontuurlijk’.”
Braithwaite: “Every Country’s Sun is ontstaan op meerdere plaatsen. We hebben lang individueel gewerkt en de ideeën naar elkaar opgestuurd. Er ontstond een map met aanzetten en ideeën. Ik speelde thuis in Glasgow in mijn eigen studio. Mijn werkplek is een ruimte met veel platen, fanartikelen van Celtic en instrumenten. Barry Burns werkte in Berlijn in zijn studio. Hij heeft veel geëxperimenteerd met synthesizers en speelt opmerkelijk weinig gitaar op de plaat. Een idee is soms niet meer dan een gitaarriff. Het was ook de eerste plaat zonder gitarist John Cummings. John heeft Mogwai gedag gezegd om zijn eigen muzikale ideeën verder te ontwikkelen. Een vriendschappelijke scheiding zonder groots drama.”
Bulloch: “Er kwamen ideeën van vier en niet van vijf mensen. Er was verder geen verschil. We zijn met vier muzikanten en niet met vijf. Dat is het eigenlijk. Stuart en Dominic spelen meer gitaar. We hebben het vertrek van John gemakkelijk kunnen opvangen. Hij wilde zijn eigen projecten ontwikkelen, prima. Wij wilden verder met Mogwai. Er waren genoeg aanzetten, meer dan genoeg zelfs. We hebben alle aanzetten meegenomen naar de studio en daar zijn we gaan luisteren, musiceren en schaven.”
Dave Fridmann
Braithwaite: “Het was bekend dat Dave Fridmann de plaat zou produceren. Voordat er ideeën waren en voordat we aan de slag gingen met de demo’s, was dat al bekend. Met de ideeën en de aanzetten, de hele en de halve nummers, zijn we naar Amerika vertrokken. Ik denk dat we veertien songs hadden. Every Country’s Sun heeft elf tracks, dus slingeren er hier en daar nog wat rond. Het is niet vreemd om eigen creativiteit in handen van anderen te leggen. We hebben eerder met Dave Fridmann gewerkt en vertrouwen hem volledig.”
Bulloch, lachend: “En we betalen hem genoeg. We kunnen beter een grote som geld aan een betrouwbaar iemand betalen, toch? We vertrouwen hem, het is een slimme man en we rekenen erop dat hij het goed zal doen.”
Braithwaite, lachend: “En verder geen vragen over geld. En als je het al zou vragen, dan zouden we het niet zeggen en krijg je het ‘no comment’-antwoord.”
Braithwaite: “In de studio van Dave Fridmann hebben we ongestoord gewerkt. Social media werden uitgeschakeld en er was dan vooral aandacht voor de muziek en de groep. We konden als groep de nummers spelen, toen we daar arriveerden. We beluisterden de demo’s en discussieerden er dan over. Musiceren is communiceren en dat gebeurt vaak verbaal! We discussiëren over wat er met de liedjes moet gebeuren. Er waren nummers die Dave live wilde opnemen. Er waren nummers met wat meer lawaai. Dave heeft de nummers ingedeeld. Er ontstonden categorieën als leven, pop, synthesizer en lawaai. Hij is een slimme producer, hij kent ons geluid door en door.”
Bulloch: “Fridmann is een liefhebber van Amerikaanse muziek, zeg maar de stadionrock. Zijn studio is bezaaid met platen van bedenkelijke kwaliteit en veel horrorfilms. Er is meer dan genoeg afleiding, maar het zijn ook zaken die creatieve prikkels geven.”
Brexit
Braithwaite: “Naarmate we ouder worden, zijn we minder eigenwijs. Het is gemakkelijker dan vroeger om iemand invloed te geven op een product van de groep. Bij Rock Action moest Fridmann alles bevechten, bij deze laatste was er overleg en waren zijn ideeën van toegevoegde waarde. Tijdens de opnames zaten we in Amerika en natuurlijk heeft dat invloed op de sfeer. Het is niet alleen de brexit waar we tegen zijn. Engeland moet bij de Europese Unie willen horen. Het is voor groepen administratief alleen maar ingewikkelder geworden. Wij geloven ook in de samenwerking binnen Europa. Het is weer een vreemde en een tikje arrogante, maar vooral vreemde positie die het land heeft ingenomen. In Amerika komt daar Trump bij. In het dagelijks leven is de man grotendeels afwezig, maar dan wordt er een televisie aangezet en is de werkelijkheid grotesker dan een verzonnen serie. We ontkomen er niet aan om dat te verwerken in de muziek. Het gebeurt bijna intuïtief. Every Country’s Sun is een plaat met een optimistische titel, terwijl er op allerlei gebieden heel veel gebeurt. Brexit en Trump zijn geen kleine gebeurtenissen. Natuurlijk heeft de politiek invloed gehad op de muziek, maar bij veelal instrumentale nummers is dat moeilijk aan te geven.”
Bulloch: “Ik denk dat er veel muziek op de plaat staat, als je begrijpt wat ik bedoel. Fridmann heeft in 2001 Rock Action geproduceerd en meer dan vijftien jaar later dit album. Het zijn beide volle albums: er staat veel muziek op. Het zijn geen nummers die na twee of drie keer draaien doorgrond zijn.”
Braithwaite: “Het titelnummer ‘Every Country’s Sun’ is mijn favoriete track. Ik kan er eindeloos naar luisteren. Ik weet dat ik het volgende maand nog een goed nummer vindt. Dat klinkt wat vreemd, maar soms schrijft Mogwai nummers waarvan ik weet dat ik ze goed blijf vinden.”
Label Rock Action
Bulloch: “Om het verhaal rondom het proces af te maken: de meeste nummers waren af en het album lag op de burelen bij de platenmaatschappij in Amerika. Iemand heeft de plaat beluisterd en de nummers op een rij gezet. We kregen het album teruggestuurd naar Rock Action en bij beluistering door de groep bleek de volgorde te kloppen. We weten niet wie de volgorde heeft bepaald, maar we hebben het zo gelaten. Als iets klopt, klopt iets. Right?”
Bulloch: “Rock Action is ons label. Een platenmaatschappij runnen is bij tijden hard werken. Every Country’s Sun is een album met instrumentale nummers, ondanks of misschien wel dankzij al die gebeurtenissen. Alle rompslomp, administratie en formulieren rond en door de brexit kunnen we missen als kiespijn. ‘Party In The Dark’ is de enige track met tekst. We zeggen misschien niet alles met die tekst, maar we willen ons ook niet vastleggen. Mogwai wil onafhankelijk blijven en dat is lastig met een grote hoeveelheid meningen.”
De zon schijnt nog. Braithwaite en Bulloch zitten ontspannen aan tafel. De aantekeningen verdwijnen in de tas en de mobiel in de jaszak. Er wordt nog even nagepraat.
Soundtrack of album?
Mogwai schreef de muziek voor de Franse televisieserie Les Revenants.
Braithwaite: “Mogwai heeft nooit de keuze gemaakt voor een soundtrack of een eigen album. Het komt op onze weg. Het zijn twee disciplines die de groep intussen beheerst. Bij een soundtrack zijn er soms beelden en is er in alle gevallen een verhaallijn. Daar houden we rekening mee.”
John Peel en het verleden
Braithwaite: “John Peel draaide ons veel. Hij vertelde verbaasd te zijn over de kwaliteit van de muziek. Dat is een prachtig compliment voor een nog nerveuze groep die een nieuwe single uitbrengt.”
PJ Harvey en het heden
Bulloch: “We zijn bij een concert van PJ Harvey in Milaan geweest. Vanuit het publiek is dan de hoeveelheid mensen te zien die naar een concert komen. Dat aantal toeschouwers trekken wij ook. Het is fascinerend en bijna niet voor te stellen. Mensen kopen kaartjes en verheugen zich op een optreden van Mogwai. Onvoorstelbaar.”
Seks en drugs en rock-‘n-roll
Braithwaite: “Seks en drugs en rock-‘n-roll bij Mogwai? Martin is vader van twee kinderen, dus heeft hij minimaal tweemaal seks gehad (lachend). Ik heb alleen een stiefzoon, dus de vraag of ik nog maagd ben is terecht. Nee, dat zijn zaken die niet bij de groep passen. We zijn familiemannen. Clichés over drugs en ander gedoe passen niet bij ons. Een pint is prima en twee ook, voor de duidelijkheid. Daarna willen we gewoon naar huis.”
Mogwai op het podium
Braithwaite: “Op het podium speelt Alex Mackay mee. Live hebben we de plek van John Cummings ingevuld. In de studio kunnen we zonder dat vijfde lid, op het podium hebben we een vervanger nodig.”
Een hit met het nummer ‘Party In The Dark’?
Braithwaite: “Barry Burns heeft de tekst geschreven. Mogwai is boven alles een groep met instrumentale tracks. Barry kwam met de track en de tekst. Het is inderdaad bijna een dansnummer. Een hit? We zouden ervan genieten, maar we weten ook dat een hit Mogwai niet zal veranderen. Het is een prettig nummer om op het podium te spelen. In Barcelona werd er gedanst op ‘Party In The Dark’. Misschien gaan we zelf ook wat meer bewegen!”
Stuurs en moeilijk benaderbaar
Bulloch: “Mensen denken soms dat wij wat stuurse, moeilijk te benaderen muzikanten zijn. We denken daar weinig over na. Veel overkomt ons. Ik zal een voorbeeld geven. We geven dit jaar wat concerten. In Nederland spelen we in Utrecht. Mensen zetten de computer aan om kaartjes te bestellen en willen naar dat concert komen. Dat is fascinerend, ontroerend bijna. Sta maar stil bij dat gegeven, zeggen we. Alle arrogantie is dan verdwenen en genieten blijft over. We are lucky guys.”