Explore the North – diverse locaties, Leeuwarden (23 + 24-11-2018) Op avontuur met een naaimachine, rituelen en een doedelzak

Het zal velen niet ontgaan zijn dat Leeuwarden dit jaar de Culturele Hoofdstad van Europa is. Op de rand van de officiële afsluiting van dit gebeuren, op 25 november 2018, vindt in hetzelfde weekend in Leeuwarden het festival Explore the North plaats. Het interessante festival bestaat al een aantal jaren en richt zich op muziek, literatuur en samenwerkingsverbanden tussen beide. Make A Fuzz was erbij op vrijdag en op zaterdag.

De vrijdag

Mauro Pawlowski & Braaknoot Ensemble

Ex-dEUS-gitarist Mauro Pawlowski is nooit vies van een eigenzinnig muzikaal project. Onder de naam Mauro Pawlowski & Braaknoot Ensemble [bovenste foto] geeft het veelkoppige gezelschap een integrale vertolking van Nacht en Ontij van Boudewijn de Groot, de mysterieuze plaat die precies vijftig jaar geleden werd opgenomen. Met onder andere violisten, twee zangeressen en zelfs een cimbalom lukt het de hecht spelende band uitstekend om de jarenzestigsfeer over te brengen, inclusief psychedelische beeldprojecties en een massief geluid. De duivelse teksten grijpen je bij de strot, net als de fraaie climaxen waarin veel instrumenten samenkomen. Pawlowski en de zijnen geven een indrukwekkend optreden dat een vroeg hoogtepunt van het festival is.

Piiptsjilling

Het Friese gezelschap Piiptsjilling nam afgelopen voorjaar Fean op, samen met drie Belgische gastmuzikanten. Dit deden ze nadat ze ontwaterde veengronden in Friesland verkenden. Met in het achterhoofd de gevolgen van die ontwatering (grote uitstoot van CO2 en bodemdaling) gingen het ze muzikale experiment aan. Het resultaat brengen ze vanavond voor het eerst live ten gehore in de Waalse Kerk. De minimalistische muziek neigt naar verstilde ambient, met borrelende elektronicageluiden, aangevuld met onder andere viool, fluisterzang in het Fries en gitaar. Zo ontstaat een uitermate sfeervol en beeldend klanklandschap, dat zowel sereen als onderhuids klinkt. Het optreden kent geen climaxen, het is meer een muzikale beschrijving van ongeveer drie kwartier. Geen makkelijke kost, wel erg mooi.

Mark Kozelek

Voor het optreden in de Westerkerk van Mark Kozelek wordt het publiek meermaals op het hart gedrukt om de mobiele telefoon uit te laten tijdens het concert. Dit om te voorkomen dat het tot één van zijn fameuze uitbarstingen richting het publiek komt. Maar Kozelek is vanavond zeer goed gehumeurd, lacht veel en heeft gortdroge humor tussen de songs door. Begeleid door een pianist brengt hij met zijn karakteristieke, van melancholie doordrenkte stem zijn ontroerende liedjes voor het voetlicht. Sommige duren gerust langer dan tien minuten, waardoor eentonigheid op de loer ligt. Toch houdt Kozelek, mede door de  praatjes tussen de nummers, de aandacht vast en vliegen de vijf kwartier van dit prachtige optreden voorbij.

Bo Ningen & Elmar Kuiper

De Japanse noiserockband Bo Ningen  verbleef enkele dagen in Leeuwarden om met de Friese dichter Elmar Kuiper nummers te schrijven. Het resultaat is te horen op het podium van Neushoorn. De noiserock heeft plaatsgemaakt voor postrock en shoegaze en bij momenten vinden band en dichter elkaar, met name vocaal. Op andere momenten klinkt het ietwat stuurloos. Net wanneer je denkt dat ze gaan afsluiten met een nummer als alle voorgaande, volgt een verpletterende jam die minutenlang doordendert en doet denken aan Hawkwind. Kuiper bedient de effectknoppen en gitarist Kohhei Matsuda maakt de raarste capriolen met zijn gitaar, om uiteindelijk door Kuiper van het podium gedragen te worden. Een explosief einde van een fragmentarisch optreden.
 

De zaterdag

The Ex & Jaap Blonk

In de bijna veertig jaar dat Neerlands enige echte onafhankelijke undergroudband The Ex bestaat, heeft de band veel samengewerkt met andere muzikanten. Vanavond komt klankpoëet Jaap Blonk de gelederen versterken. Hij doet alleen het laatste kwartier mee, zodat The Ex zich eerst richt op voornamelijk werk van de prima ontvangen laatste plaat 27 Passports. Het gevolg is een verpletterend goed optreden vol vuig krassende gitaarkronkels, tribale drums, opzwepende zang en hier en daar toch ook een golvende melodie. Het energieniveau is hoog en de in trance spelende gitarist Terrie Hessels stuitert regelmatig het publiek in. De groep is in bloedvorm en lijkt dat zelf ook door te hebben wanneer de bandleden elkaar na afloop in de armen vallen. Jaap Blonk maakt geluiden met zijn keel, neus en laat kreten los op het enthousiaste publiek. Zijn voordracht heeft iets dadaïstisch. Daarnaast gaat hij vocaal een duel aan met de gortdroge gitaartonen van Hessels. Het past goed in elkaar. Maar die eerste drie kwartier, die waren verschroeiend goed.

Kinetophone

Het Groningse Kinetophone beleeft op Explore the North de première van de interdisciplinaire theatervoorstelling De Ballade van Omie Wise. Een van de eerste murder ballads gaat over het verhaal van een jonge vrouw (Omie Wise) die in 1808 wordt vermoord door haar geliefde. Actrice Annegeerte Aandewiel vertelt op innemende wijze het verhaal, dat werd bewerkt en geschreven door Bart Breman. De uitstekende zangeres Sofie Letitre zingt op een imponerende manier covers van hedendaagse indiepopnummers, waarin ze wordt begeleid door onder andere cello en gitaar. De nummers sluiten naadloos aan bij de thematiek van het verhaal, over feiten en fictie. Wanneer het jonge gezelschap de schroom wat van zich afgooit en iets meer dramatiek in de voorstelling legt, kan er nog veel meer moois ontstaan op het podium. Hoe dan ook: Kinetophone geeft een imponerende voorstelling waarmee het gezelschap goed de boer op kan.

Julia Holter

Het is even wennen bij Julia Holter, die met haar uitgebreide begeleidingsband meteen nogal bombastisch opent met een overstuurde geluidsuitbarsting waarin ze met haar toetsenspel een hoofdrol opeist. Daarna blijft ze het publiek op het verkeerde been zetten met grote muzikale contrasten tussen uitbundig en ingetogen, met fraai samenspel tussen bijvoorbeeld viool, contrabas, en doedelzak(!), maar vooral tussen trompet en de dromerige zang van Holter. De theatrale en ingenieuze muziek is voor een deel van de bezoekers te veel van het goede en de Westerkerk stroomt langzaam leeg. Dat is jammer, want naarmate het optreden vordert en de piekmomenten in de meer rustige composities toenemen, ontstaat nog veel fraais.

Ifriqiyya Electrique

De Tunesische gitarist François R. Cambuzat verdiepte zich maandenlang in spirituele trance-ceremonies van de Banga-gemeenschap in het zuiden van zijn land. Met zijn band Ifriqiyya Electrique brengt hij, met zowel moderne als authentieke instrumenten, deze ceremonies muzikaal voor het voetlicht. De zelfgeschoten, geprojecteerde beelden van de rituelen zijn bij vlagen heftig. De repetitieve en tribale muziek, gemaakt met onder andere trommel, vocalen en twee elektrische gitaren, veroorzaakt uiteraard een soort trancestemming. En hoewel velen in het publiek het tevens op een dansen zetten, slaat de vonk uiteindelijk toch niet echt over. Hier hadden we meer van verwacht.

It Dockumer Lokaeltsje

De Friese avantgardepunkband It Dockumer Lokaeltsje liet vorig jaar weer van zich horen met de prachtige comebackplaat Tonger. Dit jaar werd het plan opgevat om de plaat Alles Ist Gut uit 1981 van de Duitse electropunkformatie Deutsch Amerikanische Freundschaft in het Fries op te nemen. De Friese vuurdoop hiervan is op Explore the North. En natuurlijk geeft het trio een geheel eigen draai aan de nummers. Zo halen ze culthit ‘Der Mussolini’ onherkenbaar door de gitaarmangel, net als veel andere songs van die plaat, zodat een boeiende set ontstaat. Het trio speelt nog altijd straf en onontkoombaar, met name wanneer ze het optreden afsluiten met eigen nummers. Hulde!

Slumberland

Ver na twaalven is het de beurt aan het Belgische Slumberland om het laatste optreden van het festival te geven, in de kelder van het Z-gebouw. De bandopstelling is opvallend: zanger en gitarist Jochem Baelus staat achter twee houten stellingen met breinaalden, een naaimachine, kookgerei of een super-8-projector. Deze gebruikt hij als instrumenten waardoor vervreemdende geluiden ontstaan. Aan de zijkanten zitten twee drummers die sterk percussief hun ding doen. Zo ontstaat een hard en tribaal geluid dat, naarmate het optreden vordert, steeds meer naar het mechanische van Suicide neigt. De pulserende bastonen veroorzaken bij tijd en wijle een muzikale hypnose. Het is uitermate knap wat Slumberland laat zien, maar vooral laat horen. Het concert is een hoogtepunt van het festival.

Foto’s van Marc Henri Queré, Tristan Fopma en Xanne Wijkamp, gebruikt in overleg met Explore the North

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *